10 maart 2023 – Van alle gevolgen van klimaatverandering is er hier één waar niemand op had gerekend.
Een team van Europese onderzoekers graven in Siberische permafrost 13 soorten prehistorische virussen ontdekt en nieuw leven ingeblazen. Terwijl de oeroude bevroren grond langzaam zijn ‘perma’-label verliest door stijgende temperaturen, komen steeds meer microben die de moderne mens nog nooit hebben ontmoet weer boven water.
De onderzoekers bedachten de niet-dat-zo-gewoon-geweldige term ‘zombievirussen’ om voorheen slapende virussen te beschrijven die tienduizenden jaren in ijs waren ingevroren – in feite 27.000 tot 48.500 jaar.
De eerste vraag ligt voor de hand: dit is fascinerend, maar is het een goed idee? We hebben nog steeds te maken met een bepaald muterend virus waar ons immuunsysteem nog nooit eerder mee te maken heeft gehad.
De tweede vraag: wat betekent het?
Er zijn geen mensen gewond geraakt in deze studie
Het snelle antwoord: de hier waargenomen virussen konden alleen amoeben infecteren. Maar virussen die mensen kunnen infecteren, bestaan inderdaad in omgevingen zoals permafrost.
De mogelijkheid dat een opgegraven, onbekend virus op een dag vanuit het niets verschijnt en resulteert in een nieuwe pandemie, is niet noodzakelijkerwijs nul.
“Er is een objectief risico, en het neemt toe”, zegt Jean-Michel Claverie, PhD, de hoofdonderzoeker en emeritus hoogleraar genomica en bio-informatica aan de Universiteit van Aix-Marseille in Frankrijk. “We kunnen deze waarschijnlijkheid echter niet in cijfers uitdrukken, met name omdat we weigeren te werken met virussen die mens en dier besmetten en deze nieuw leven inblazen. Dat zou veel te gevaarlijk zijn.”
Op basis van de resultaten van Claverie en zijn team kunnen virussen die mensen en dieren infecteren inderdaad lange tijd diep in de permafrost overleven.
“Uit ons onderzoek kunnen we afleiden dat andere virussen in de permafrost waarschijnlijk nog steeds besmettelijk zijn”, zegt Claverie. “Door het totale DNA te sequentiëren, kunnen we de aanwezigheid van virussen detecteren die vergelijkbaar zijn met de virussen die tegenwoordig dieren of mensen infecteren.”
Dat gezegd hebbende, de kans dat er iets catastrofaal gebeurt door bijvoorbeeld mensen die worden blootgesteld aan ontdooide permafrost is klein. “[The microbes] zouden snel vergaan als ze worden blootgesteld aan hitte, UV-licht en zuurstof”, zegt hij.
Ook in plaatsen zoals Siberië waar permafrost bestaat, doen mensen dat over het algemeen niet. Dus sommige door sciencefiction geïnspireerde angsten (we zien jullie, fans van John Carpenter’s Het ding) zijn vrij ongegrond. Maar als meer mensen of bedrijven beginnen te migreren naar de gebieden waar deze microben vrijkomen, kan de kans groter zijn dat een virus een gastheer met succes infecteert.
Maar wat als …
Dus, wat zou er – hypothetisch – gebeuren als het volgende dodelijke virus dat onze planeet zou overnemen, afkomstig zou zijn van de arctische permafrost? Zouden we zelfs maar op afstand voorbereid zijn?
“Er is een klein risico dat een bevroren virus dat wordt opgegraven, een infectieketen kan starten die bij mensen terechtkomt”, zegt Adriaan Liston, PhD, een immunoloog en senior groepsleider bij het Babraham Institute, een onderzoeksinstituut voor levenswetenschappen aan de Universiteit van Cambridge in het Verenigd Koninkrijk. Liston was niet betrokken bij het hier besproken onderzoek. “Aan de ene kant zouden we er geen bestaande immuniteit tegen hebben, dus het aanvankelijke vermogen om de infectie te bestrijden is laag. Aan de andere kant zou het virus niet aangepast zijn om (moderne) mensen te infecteren, dus de kans dat een eerste infectie voor het virus succesvol is, is extreem klein.”
Dat is iets wat veel mensen niet begrijpen: de huidige virussen en andere besmettelijke microben zijn alleen besmettelijk omdat ze vandaag bestaan. Ze zijn geëvolueerd om binnen ons moderne immuunsysteem te werken – ten goede of ten kwade.
“‘Entry events’ gebeuren, zeer zelden, en ze kunnen de menselijke evolutie vormgeven”, zegt Liston. “Belangrijke voorbeelden zijn pokken (een virus) en tuberculose (een bacterie), die de evolutie van de mens sterk beïnvloedden toen ze onze soort binnenkwamen, waarbij ze selecteerden voor het type immuunsysteem dat in staat was ze te bestrijden en individuen met de ‘verkeerde’ dood doodden. soort immuunsysteem.”
En niet alle organismen zijn schadelijk.
“Er zijn heel veel microben die gunstig zijn voor mensen”, zegt Liston. “Maar over het algemeen zijn dit microben die gedurende miljoenen jaren zijn geëvolueerd om in harmonie met ons lichaam te werken, zoals ons microbioom, of die al duizenden jaren zijn geselecteerd om heilzame klusjes voor ons te doen, zoals gist bij het maken van brood of het brouwen bier.”
Het is onwaarschijnlijk dat een willekeurige bevroren microbe ons rechtstreeks zal beïnvloeden, maar als dat wel het geval is, is de kans veel groter dat het slecht is, zegt Liston.
Voorlopig kunnen we gerust zijn, wetende dat Claverie en zijn team geen plannen hebben om gevaarlijke virussen nieuw leven in te blazen of meer monsters op te halen. “Vanwege de Russisch-Oekraïense oorlog zijn al onze samenwerkingen stopgezet. We zijn nu gefocust op het bestuderen van de virussen die zich al in ons laboratorium bevinden en begrijpen hoe ze repliceren en communiceren met hun cellulaire gastheren, “zegt hij.
Zombievirussen kunnen ons in ieder geval herinneren aan de voortdurend toenemende effecten die klimaatverandering in de nabije toekomst op ons leven en onze planeet zal hebben.
“De belangrijkste boodschap om mee naar huis te nemen is dat klimaatverandering voor onverwachte problemen gaat zorgen”, zegt Liston. “Het gaat niet alleen om veranderingen in het weer, klimaatgebeurtenissen en stijgende zeespiegels. Er ontstaat een hele cascade van secundaire problemen. Nieuwe infecties, waarvan sommige een pandemie kunnen worden, zullen vrijwel zeker plaatsvinden als gevolg van klimaatverandering.”
