Oekraïne wordt donker: NASA-beelden verdrijven de angst van een natie

Geen stroom, geen licht, geen water, geen verwarming. In Oekraïne hebben het afgelopen jaar golven van Russische raketten de infrastructuur van het land aangevallen, wat heeft geleid tot dagelijkse strijd voor burgers en maanden van verwoede reparaties om de elektriciteit aan de gang te houden.

Een Amerikaanse satelliet heeft deze verduistering van de hele natie onthuld en een levendige metgezel gecreëerd voor portretten van de ellende en het doorzettingsvermogen van zijn mensen. De satellietbeelden van stadslichten die door heel Oekraïne flikkeren, maken de omvang van de humanitaire ramp duidelijk op een manier die anders moeilijk voor te stellen is.

De satelliet, gelanceerd in 2011, heeft krachtig nachtzicht dat gelijk is aan of beter is dan alles wat het menselijk oog in het donker kan zien. Het dimmen van bepaalde steden is dus duidelijk zichtbaar vanaf 800 kilometer hoogte en vormt een grimmig contrast met de helder verlichte buurlanden van Oekraïne, zoals Polen en Rusland.

“Er zijn enorme black-outs,” zei Eleanor Stokeseen hoofdwetenschapper bij NASA Black Marble-project, die de nachtelijke beelden verwerkt. “Het wordt deprimerend.”

Steden als Kiev, voor de oorlog door de satelliet vastgelegd als een spinachtig web van licht, vervagen en breken in de daaropvolgende maanden. Meer in het algemeen is de impact van de Russische invasie duidelijk wanneer we de helderheid van Oekraïne vóór de inval van 24 februari vorig jaar vergelijken met die in de daaropvolgende maanden, toen Europa’s op een na grootste natie in periodieke duisternis stortte.

De beelden laten ook de effecten zien van de aanvallen op de Russische infrastructuur, die afgelopen najaar op gang kwamen toen Moskou een nieuw offensief begon om de winter te bewapenen. Worstelend op het slagveld probeerde president Vladimir V. Poetin van Rusland het leven van de burger zo moeilijk mogelijk te maken door miljoenen mensen van warmte, licht en water te beroven in de hoop dat wijdverbreid lijden in de bittere kou de geest van Oekraïne zou breken. December was de koudste en donkerste tijd voor Oekraïne sinds de Tweede Wereldoorlog.

Niet alle black-outs zijn het gevolg van Russische stakingen. Om te voorkomen dat het energienet van het land instort, hebben Oekraïense functionarissen soms uitval en gecontroleerde black-outs uitgevoerd, zodat ze de elektriciteitsvoorziening gelijk kunnen trekken en de beschikbare stroom zorgvuldig kunnen verdelen. Verbeterde luchtverdediging en ingenieurs die onder constante dreiging van aanvallen werken, hebben ook bijgedragen aan het voortbestaan ​​van het netwerk.

De straatverlichting in Kharkiv, Oekraïne, ging onlangs voor het eerst aan, terwijl de draagbare generatoren die bedrijven in Kiev nodig hadden, uitvielen. En voor het eerst sinds oktober kan Oekraïne op sommige dagen meer stroom opwekken dan het verbruikt.

“Ondanks de kou, duisternis en raketaanvallen, zette Oekraïne door en versloeg het de winterterreur”, zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba eerder deze maand.

De nachtelijke beelden zijn afkomstig van een satelliet vernoemd naar Verner E. Suomi, een wetenschapper aan de Universiteit van Wisconsin die pionierde met vroege satellietcamera’s. Suomi wordt gezamenlijk beheerd door de National Aeronautics and Space Administration en de National Oceanic and Atmospheric Administration. Voorheen had de nachtsensor van de satelliet vastgelegde beelden van bosbranden, gasfakkels, lavastromen, lichtvervuiling en stroomuitval door orkanen.

De nachtsensor werkt door de aarde niet alleen in zichtbare golflengten te observeren, maar ook in infrarood, wat stralingswarmte-energie onthult. Verwerking verwijdert wolken en corrigeert talloze vervormingen. Het resultaat is geen camera-achtig beeld maar een aangepast voor nauwkeurige meting.

Wat volgt is een visueel onderzoek van de verminderde stadslichten van Oekraïne. Het bevat korte visualisaties gemaakt van maandelijkse samengestelde beelden van de dagelijkse metingen van de satelliet.

Wat zit er in deze visualisatie: Dit is Oost-Oekraïne, een frontlinie van gevechten sinds 2014, toen door Moskou gesteunde separatisten begonnen te vechten tegen de regering in Kiev. Het laat zien hoe de lichten begonnen te knipperen toen Rusland Oekraïne vanuit het zuiden, oosten en noorden aanviel en grote steden als Mariupol, Dnipro en Zaporizhzhia trof. De reeks omvat ook de separatistische, Russisch uitgelijnde delen van de regio’s Donetsk en Luhansk, aangegeven door de stippellijn binnen een regio die bekend staat als de Donbas.

Wat gebeurde er op de grond: Dit deel van Oekraïne wordt steeds donkerder naarmate de oorlog voortduurt en vrijwel alle zichtbare gemeenschappen offline gaan.

In de buurt van de stad Zaporizhzhia staat de grootste kerncentrale van Europa. Voor de oorlog voorzag het in 20 procent van de energiebehoefte van Oekraïne. Toen Rusland de fabriek in maart in beslag nam, moesten ingenieurs de productie terugschroeven vanwege het gevaar dat de gevechten veroorzaakten. Toen de reactoren offline werden gehaald, vielen miljoenen mensen in het hele land kortstondig zonder stroom.

Een groot deel van de zomer veranderde de frontlinie niet dramatisch, terwijl Rusland probeerde nieuwe winsten te behalen door niet-aflatende artilleriebombardementen. In de westelijke Donbas-regio liet die tactiek een donker spoor van vernietiging achter – bijna alle dorpen en steden die Rusland heeft veroverd sinds de grootschalige invasie zijn teruggebracht tot lichtloze ruïnes.

Gedurende de hele periode worden steden in het zuidoosten van de visualisatie meestal gespaard van de duisternis omdat ze onder Russische bezetting staan. Het leven in gebieden gecontroleerd door de separatistische groeperingen – de Volksrepubliek Donetsk en de Volksrepubliek Loehansk – strompelt vooruit. Hoewel de lichten op die plaatsen zijn blijven branden, heeft president Poetin in oktober de staat van beleg afgekondigd in sommige door hem bezette gebieden, waardoor het Kremlin verregaande krachten om eigendommen in beslag te nemen, huiszoekingen uit te voeren, bewegingsvrijheid te beperken, bewoners te hervestigen en burgers vast te houden.

Kiev, de ongelooflijk krimpende hoofdstad

Wat zit er in deze visualisatie: Dit is Kiev, de hoofdstad en de dichtstbevolkte stad van Oekraïne, evenals de omliggende gebieden en gemeenschappen. Eind 2021 zijn ze levendig verlicht, maar gedimd naarmate ze een vroeg doelwit worden van de Russische invasie. In de herfst van 2022 worden de lichten van de stad verder verminderd als gevolg van gecontroleerde black-outs en infrastructuuraanvallen door Rusland.

(Heldere vlekken die eind 2022 ten oosten van Kiev zichtbaar zijn, zijn industriële locaties, hoogstwaarschijnlijk grote commerciële kassen die door de satelliet zijn opgepikt.)

Wat gebeurde er op de grond: De Russische invasie begon toen het Kremlin raketten afvuurde op doelen in heel Oekraïne en daarna een grondaanval om de regering in Kiev omver te werpen. Ondanks dat ze te slim af waren en te weinig wapens hadden, sloegen de Oekraïners de Russen terug en dreven ze terug over de noordgrens.

Temidden van deze gevechten kromp de lichtafdruk van Kiev toen omliggende steden en dorpen de macht verloren.

De aanvallen die erop gericht waren de macht van Kiev uit te schakelen, werden in oktober heviger en half november was de stad in bijna totale duisternis gehuld. De golven van raketaanvallen kwamen ongeveer twee maanden lang minstens één keer per week en veroorzaakten grote schade aan de basisdiensten.

Het stroomverlies had meer invloed dan de lichten. Toen het water een aantal dagen niet meer stroomde, werden mensen gedwongen om in de rij te gaan staan ​​bij stenen putten in de stad. Liften in hoge gebouwen vielen uit, waardoor passagiers vaak vastzaten. Auto-ongelukken namen een hoge vlucht. Gevoelige operaties werden uitgevoerd bij het licht van koplampen. Mensen bundelden zich van de kou, toen de centrale verwarming het begaf.

Maar met verbeterde luchtverdediging werden aanvallen minder frequent omdat Rusland bijna geen raketten meer had. Ingenieurs voerden reparaties uit en de situatie stabiliseerde en verbeterde vervolgens. Tegen dit voorjaar waren er geen rollende black-outs meer. Op sommige zonnige dagen in maart kon Oekraïne zelfs meer energie produceren dan het verbruikte. Een bombardement op 9 maart zorgde voor ontwrichting, maar drie dagen na de aanval herstelde de stad de stroom volledig.

Flikkerend Odessa en zijn vaste buren

Wat zit er in deze visualisatie: Dit geldt ook voor Odessa, een belangrijke Oekraïense haven aan de Zwarte Zee; Mykolaiv en Kherson, steden dicht bij de verschuivende frontlinies die beide de wreedheid van de oorlog hebben gevoeld; de Krim, een schiereiland dat Rusland in 2014 heeft geannexeerd; en Melitopol, een geheel door land omgeven stad die Rusland tijdens de invasie van 2022 in beslag nam.

Wat gebeurde er op de grond: De inname van Odessa – in 1794 gesticht door Catharina de Grote, de Russische keizerin, als doorgang naar de Middellandse Zee – is een obsessie van de heer Poetin. De legendarische haven is tijdens de oorlog regelmatig getroffen door Russische aanvallen en bedreigd door Russische oorlogsschepen, maar blijft ver van de frontlinies. In december werd Odessa getroffen door drone-aanvallen die meer dan 1,5 miljoen mensen in duisternis stortten. In de visualisatie gaan de lichten van de stad aan en uit te midden van de stakingen en de strijd om reparaties uit te voeren.

De Krim blijft de hele oorlog verlicht – een duidelijke herinnering aan de bezetting door Rusland. Het schiereiland, de thuisbasis van vele Russische troepen en militaire bases, is een belangrijke halteplaats voor aanvallen op de rest van Oekraïne. De satellietbeelden tonen duidelijk de gestage lichten van twee steden op het schiereiland: Sebastopol, de thuisbasis van de Russische Zwarte Zeevloot, en Simferopol, de hoofdstad van de Krim. Een deel van Ruslands strategie in Zuid-Oekraïne was het creëren van een ‘landbrug’ die de Krim zou verbinden met de bezette delen van de Donbas.

Melitopol – een stad die uiterst rechts boven de Krim verlicht blijft, zelfs als nabijgelegen steden en dorpen donker worden – werd vroeg in de oorlog bezet door Russische troepen. In de afgelopen maanden hebben Oekraïense troepen doelen in Melitopol geraakt met de hulp van Oekraïense partizanen die onder bezetting leven. Die aanvallen geven aan dat Melitopol een van de belangrijkste doelwitten van Kiev kan worden. Het heroveren van de stad zou de Oekraïense troepen kunnen helpen de regio Zaporizhzhia en Kherson terug te nemen en een offensief te lanceren dat de Russische troepen mogelijk terug zou kunnen drijven naar het Krim-schiereiland.

Wat zit er in deze visualisatie: Dit is Mariupol, een stad in het zuidoosten van Oekraïne, gelegen aan de noordkust van de Zee van Azov. Marioepol, een haven met een bloeiende staalindustrie en kilometerslange stranden, verandert van november 2021 tot en met december 2022 van helder verlicht in angstaanjagend donker. Laat in het jaar keert de verstrooide verlichting terug.

Wat gebeurde er op de grond: Russische soldaten omsingelden Marioepol in de eerste weken van de oorlog en belegerden vervolgens de stad. Ze bombardeerden een kraamkliniek en een theater waar tientallen vrouwen en kinderen hun toevlucht zochten. Russische troepen pasten belegeringstactieken toe en sneden de stad af van de macht terwijl ze probeerden Oekraïense strijders die de stad verdedigden te dwingen zich over te geven.

Na 80 dagen van een laatste opstelling in de verwrongen ruïnes van de Azovstal Iron and Steel Works, kregen de Oekraïense verdedigers het bevel zich terug te trekken en in mei 2022 namen de Russen de controle over de stad over. Het lag in puin. Bewoners die het hebben gehaald, beschrijven weinig inspanningen om essentiële voorzieningen te herstellen, in tegenstelling tot Russische beweringen. In het najaar van 2022 gingen er echter weer wat lampjes branden.